اگر تاکنون تجربه سخنرانی در کلاسهای درس، جلسات کاری، سمینارها و… را نداشته باشید، ممکن است صحبت کردن و سخنوری در جمع برایتان کاری دشوار باشد. حتی ممکن است عدهای دچار ترس و اضطراب شوند و سخنرانی تبدیل به یکی از کابوسهایشان شود!
جالب است که بدانید ترس از سخنرانی و حرف زدن در جمع یکی از شایعترین فوبیاهای شناختهشده است: گلاسوفوبیا. بر اساس تحقیقات انجامشده توسط مؤسسه ملی سلامت ذهن آمریکا، تقریباً 75درصد مردم با این ترس دست و پنجه نرم میکنند. اگر شما هم از صحبت کردن در جمع واهمه دارید و آن را کاری ترسناک میدانید، نگران نباشید؛ چرا که در ادامه تکنیکهایی را به شما آموزش میدهیم تا با انجام آنها به یک سخنران حرفهای تبدیل شوید. با تمرین و تکرار این تکنیکها میتوانید بهراحتی در جمعها صحبت کنید و یک سخنرانی تأثیرگذار داشته باشید.
1. برنامهریزی کنید و هدفمند پیش بروید.
سخنران حرفهای شدن مستلزم داشتن برنامهریزی هدفمند و منسجم است. پس از آنکه موضوع سخنرانیتان مشخص شد، باید به دنبال عنوانی مناسب برای آن باشید. یک عنوان کوتاه و جالب تأثیر زیادی در جلب نظر مخاطبانتان دارد. عنوان ایدئال دارای 4 تا 8 کلمه است؛ بنابراین از انتخاب عناوین طولانی و پیچیده خودداری کنید.
پس از آن مدت زمان سخنرانی را مشخص کنید. صحبتهای شما باید متناسب با زمان مشخصشده باشد. یکی از موارد مهم در سخنرانی، فراتر نرفتن از زمانی است که به شما اختصاص دادهاند.
بررسی مخاطب هدف هم به همان اندازه مهم است. بررسی کنید که قرار است برای چه گروهی از افراد صحبت کنید. اکثر آنها در چه رده سنی هستند و چه شغلی دارند؟ مثلاً اگر قرار است برای گروهی از دانشآموزان دبستانی صحبت کنید، مطالب شما باید جالب، کوتاه و ساده باشند تا هم نظرشان را جلب کنید و هم حوصلهشان از شنیدن مطالب طولانی و پیچیده سر نرود. اما اگر مخاطبان شما گروهی از دانشجویان باشند، قطعاً مطالب شما باید تخصصیتر باشند. ترکیب و تنوع جنسیتی مخاطبان و دانستههای قبلی آنها نیز از مواردی است که میتواند به شما در انتخاب محتوای سخنرانی کمک کنند.
2. متن سخنرانی خود را از پیش تهیه کنید.
اگر بتوانید متن سخنرانی جالب توجه و مفیدی برای مخاطبان خود تهیه کنید، تقریباً نیمی از مسیر را با موفقیت طی کردهاید. متن سخنرانی باید تا حد ممکن بدون حاشیه و مطالب اضافی باشد. همچنین به شیواترین حالت ممکن نوشته شود تا اثرگذار باشد. در این صورت بهتر میتوانید مخاطبان را با خود همراه سازید.
به خاطر داشته باشید که قرار نیست در هنگام سخنرانی، پیوسته از روی نوشتههایتان بخوانید و پیش بروید، بلکه باید بتوانید با تکرار و تمرین به تمام مطالب خود مسلط شوید. البته لازم نیست آنها را حفظ کنید؛ چراکه این کار ضرورتی ندارد و فقط استرس شما را بیشتر میکند.
از نوشتههای خود به منزله نقشه راه استفاده کنید. در صورت نیاز میتوانید هر از چندی نگاهی سریع و چشمی به آن بیندازید تا مطمئن شوید که ترتیب مطالب را درست رعایت میکنید.
3. از تأثیر 60 ثانیه طلایی غافل نشوید!
شاید باورتان نشود که 60 ثانیه ابتدایی هر سخنرانی به منزله ثانیههای طلایی آغازین شمرده میشود. مخاطبان شما در همان دقایق ابتدایی سخنرانی به خاطر هیجان و جو حاکم بر فضا به سخنرانی شما گوش فرا میدهند. اگر صدا، لحن، شیوه بیان و حتی ظاهر شما برایشان جذاب باشد با شما همراه میشوند و به سخنرانی شما گوش میکنند، اما اگر صحبتهای خود را به نحوی آغاز کنید که برای مخاطبان جالب توجه نباشد، ممکن است تا انتهای سخنرانی توجه لازم را به صحبتهای شما معطوف نکنند. بنابراین لازم است سخنرانی خود را قدرتمند و با اعتماد به نفس کامل آغاز کنید و یک مقدمه عالی برای شروع داشته باشید.
مقدمهچینی مناسب، اعتماد به نفس شما را افزایش و به میزان زیادی استرس شما را کاهش میدهد. کافی است سخنرانی خود را مسلط و حرفهای آغاز کنید تا ببینید که چگونه ادامه راه برای شما هموار و آسان میشود. فراموش نکنید که شروع قدرتمند و داشتن مقدمه آغازین خوب، یکی از رموز سخنرانی حرفهای است.
4. به ظاهر و پوشش خود توجه کنید.
آراستگی در ظاهر و پوشش یکی از ویژگیهای مهمی است که باید قبل از سخنرانی به آن توجه کنید. پیش از اینکه کلامی بگویید، پوشش و ظاهر شما به چشم مخاطبان میآید. بنابراین طبیعی است که در لحظات ابتدایی با ظاهر و پوششتان سنجیده شوید. به همین دلیل باید تلاش کنید که بهترین تصویر را در ذهن مخاطبانتان رقم بزنید.
همچنین باید لباس خود را متناسب با فرهنگ مخاطبانتان انتخاب کنید. برای این منظور باید شخصیت و ویژگیهای آنها را بشناسید و با ارزشهایشان آشنا باشید تا بتوانید پوشش قابل قبولی را برای سخنرانی خود انتخاب کنید. از انتخاب کفش مناسب و البته تمیز نیز غافل نشوید. کفشی که به پا میکنید، باید متناسب با لباستان انتخاب شود. برای آنکه یک سخنران حرفهای و تمام عیار به نظر برسید، باید در لباس خود راحت باشید و در عین حال آراسته و مرتب به نظر برسید.
5. استفاده از زبان بدن را جدی بگیرید.
داشتن ارتباط غیرکلامی و استفاده از زبان بدن نیز به اندازه ارتباط کلامی مهم و تأثیرگذار است. استفاده بهموقع و بجا از حرکات دست، سر و اعضای صورت شما را یک سخنران حرفهای نشان میدهد و باعث میشود مخاطبانتان با شما راحتتر تعامل کنند. سعی کنید در هنگام سخنرانی زبان بدنتان آنچه را میگویید، منعکس کند. اگر زبان بدنتان با آنچه درباره آن صحبت میکنید مغایرت داشته باشد، مخاطب سردرگم میشود و شما را غیرقابل اعتماد مییابد.
6. روبهروی آینه تمرین کنید.
یک راه خوب برای تقویت فن بیان و مهارت سخنوری، صحبت کردن روبهروی آینه است. جلوی آینه بایستید و با صدای بلند متن سخنرانی خود را تمرین کنید. این کار به شما کمک میکند تسلط خود را بر نحوه گفتار و تلفظ کلمات بیشتر کنید. اگر از صحبت کردن در جمع هراس دارید، این تمرین تا حد زیادی اضطرابتان را کاهش میدهد. سعی کنید پیش از سخنرانی چند بار این تمرین را تکرار کنید تا آمادگی لازم را برای صحبت کردن در جمع به دست آورید.
7. صدا و تصویر خود را ضبط کنید.
برای آنکه سخنرانی حرفهای و موفقی داشته باشید، باید بارها و بارها متن سخنرانی خود را تمرین کنید تا به آنچه مدنظرتان است نزدیک شوید. برای این کار میتوانید صدای خودتان را در هنگام تمرین ضبط کنید و به آن گوش دهید. این کار به شما کمک میکند لحن و آوای مناسب را برای روز سخنرانی مشخص کنید. ریتم صحبتهای خود را کنترل کنید تا بیش از حد سریع یا کند صحبت نکنید. حتی گاهی لازم است برای جلب نظر مخاطبان و تأثیرگذاری بیشتر، تُن صدایتان را بالا و پایین ببرید تا صحبتهایتان یکنواخت و خستهکننده نشود.
اگر قصد دارید برای گروههای عمومی سخنرانی کنید، تلاش کنید تا حد امکان گفتار خود را به زبان معیار نزدیک کنید تا گویش و لهجه شما برای تمام مخاطبان روشن و مفهوم باشد. همچنین میتوانید از تمرین سخنرانی خود فیلم بگیرید، سپس آن را تجزیه و تحلیل کنید. حرکات مناسب بدن، مسیر نگاههای چشمی و پوشش خود را بررسی کنید تا همه چیز برای روز سخنرانی ایدئال و بینقص باشد.
8. از برقراری تماس چشمی نترسید!
داشتن ارتباط چشمی با افراد حاضر یکی دیگر از موارد مهمی است که باید در هنگام سخنرانی به آن توجه داشته باشید .برقراری تماس چشمی با مخاطبانتان نشانه صمیمیت و رفتار دوستانه شما است؛ بنابراین از برقراری تماس چشمی نترسید و به چهره تکتک افراد نگاه کنید. سعی کنید ارتباط چشمی را با تمام مخاطبان خود به طور مساوی داشته باشید و تنها به افراد خاصی توجه نکنید. با برقراری ارتباط چشمی، مخاطبان توجه و اشتیاق بیشتری به صحبتهای شما نشان میدهند.
9. با مخاطبان خود تعامل کنید.
این تصور که سخنرانی یک عمل یکطرفه است و سخنران تنها وظیفه صحبت کردن را بر عهده دارد، کاملاً اشتباه است. یک سخنران حرفهای باید بتواند با مخاطبان خود تعامل برقرار سازد و آنها را در صحبتهای خود مشارکت دهد. در این صورت سخنرانی میتواند اثرگذاری بیشتر و بهتری داشته باشد.
پرسیدن سؤال، نظرسنجی، مشارکت در بحث، استفاده از تجربههای مخاطبان و حتی شوخطبعی نمونههایی موفق از تعامل دوسویه با مخاطبان به شمار میآیند که میتوانید متناسب با مطالب خود و البته در زمان مناسب از آنها بهره ببرید. تعامل با مخاطبان به شما کمک میکند تا فضا را از حالت جدی و خشک به محیطی دوستانه و صمیمی تبدیل کنید. با این کار میزان استرس سخنرانی هم به مراتب کمتر از قبل میشود و میتوانید با آرامش بیشتری به کار خود ادامه دهید.
10. چکلیست ضروریات تهیه کنید.
داشتن چکلیست به شما کمک میکند که موارد مهم را فراموش نکنید و چیزی را از قلم نیندازید. در نتیجه اضطراب و استرستان هم بهمراتب کاهش مییابد و با آمادگی کامل در سخنرانی خود حاضر میشوید. چکلیست سخنرانی میتواند بخشهای متعددی را شامل شود؛ بنابراین میتوانید آن را با توجه به نیاز خود شخصیسازی کنید. برای تهیه چکلیست، فهرستی از کارهایی که باید پیش از سخنرانی و در روز سخنرانی انجام دهید را تهیه کنید. لوازم یا ابزارهایی که نیاز است همراه با خود داشته باشید را نیز لیست کنید.
شاید نیاز باشد تا روز سخنرانی، چکلیست خود را بارها و بارها ویرایش کنید تا مطمئن شوید که همه چیز را آماده کردهاید و مطابق با برنامهریزی اولیه پیش میروید. چکلیست شما میتواند با جزئیترین موضوعات، مانند اتوی لباس و شارژ لپتاپ، شروع شود و به سایر موارد تخصصیتر، مانند تهیه پاورپوینت برای حضار و اختصاص زمان کافی برای پرسش و پاسخ با مخاطبان، ختم شود. هیچ محدودیتی در تهیه چکلیست سخنرانی وجود ندارد؛ بنابراین میتوانید هر چه را فکر میکنید مهم است، به لیست خود اضافه کنید و با خیال آسوده به استقبال روز سخنرانی بروید.
جمعبندی
سخنرانی حرفهای و صحبت کردن در جمع هم مانند هر مهارت دیگری نیاز به تکرار و تمرین دارد. با تمرین و انجام برخی تکنیکهایی که شرح دادیم، فن بیان شما تقویت میشود و با اعتماد به نفس بیشتری میتوانید برای دیگران صحبت کنید. سعی کنید نقاط ضعف خودتان را پیدا کنید و با تمرکز روی آنها تقویتشان کنید. فراموش نکنید که شما بهترین مشوق و سختگیرترین منتقد خودتان هستید؛ بنابراین از اشتباهات خود نترسید و درصدد جبران آنها برآیید.
در این مقاله تلاش کردیم موارد مهمی را که به شما کمک میکنند تا تبدیل به یک سخنران حرفهای شوید شرح دهیم. البته موارد بسیار بیشتری هستند که راهگشا بوده، در این مسیر به شما کمک میکنند؛ ازاینرو اگر نیازمند منابع بیشتری در این زمینه هستید یا تمایل دارید مطالب بیشتری درباره این موضوع مطالعه کنید، کتاب سخنرانی موفق نوشته برایان تریسی را به شما پیشنهاد میکنیم. این کتاب به شما کمک میکند تا در صحبت کردن و سخنرانی مهارت ویژهای کسب کنید.