26: استاد احسان سرخه‌ای | منابع دیجیتال و ابزارهای جدید حدیث‌پژوهی

 برای درک بهتر مطالب این جلسه نیازمند دسترسی به نرم‌افزار جامع‌الاحادیث نور خواهید بود.

 

تقریر نویسی دانش‌پژوه محترم انور بامری:

جلسه بیست و ششم:منابع دیجیتال و ابزارهای جدید حدیث‌پژوهی (استاد احسان سرخه‌ای)

یکی از مهمترین ابزارهای حدیث پژوهی نرم افزار جامع الاحادیث است که موسسه نرم افزاری نور ایجاد کرده است.

مقدمه: معمولا نرم افزارهایی که استفاده می­کنیم کتابخانه ای است که با شیوه دسترسی به کتابها از بخش کتابخانه همان نرم افزار ها استفاده می شود.

کتابخانه های دیجیتال دو قسم برخط و غیر برخط وآفلاین هستند که  غیر برخط شبیه سی دی بوده و روی سیستم نصب می شود هر قسمی مزایا و معایبی دارند اما پژوهشگر به هر دو نیاز دارد. نرم افزار جامع الاحادیث غیر برخط است. مسیر های دسترسی به این نرم افزار؛ بخش مطالعه و جستجو است.
برخی از قابلیت های نرم فزار جامع الاحادیث عبارتند از:

• ترتیب تاریخی: در قسمت سمت راست صفحه که کتابها قرار گرفته اند به حسب ترتیب تاریخی مرتب شده اند. هر منبعی به همراه شرح یا ترجمه در کنار آن قرار داده شده است. در قسمت سمت چپ متن کتاب دیده می شود با تنوع رنگ ها که هدف عدم خستگی پژوهشگر بوده است.

در قسمت بالا سمت چپ می توانیم با آدرسی که از قبل می­دانیم به متن مراجعه کنیم.
بالای صفحه سمت چپ قسمت تطبیق با متن قرارداده شده که می توان دید مولف در هر بخش از کتاب چه عنوانی را قرار داده است می توانیم فهم بهتری از متن داشته باشیم.

• تغییر دامنه:در قسمت بالا سمت راست می توانیم دامنه را تغییر دهیم وکتابهای معینی را در سمت راست نشان دهیم واز آنها استفاده کنیم.
• قابلیت انتقال: قابلیت دیگر این نرم افزار انتقال بخشی از متن وانتقال آن به ورد وفیش برداری از آن است.
• قابلیت در لغت نامه های اصیل در آن آمده است.

تنظیمات دارد می توان متن را با اعراب یا بدون اعراب با سرصفحه وپاورقی با بدون آن آورد.

همچنین کاربر می تواند همزمان تعداد زیادی کتاب باز کند وکار پژوهشی را ادامه دهد.
–  بخش کتب مرتبط: در بخش کتب مرتبط می توانیم کتابهای وابسته که شرح یا ترجمه همان کتاب است را استفاده کنیم.

می توانیم قسمتی از متن را انتخاب کرده ودرسایر کتب جستجو کنیم. در این نرم افزار بر خلاف جستجوی در گوگل که هنگام جستجوی عبارت از علامت نقل قول باید استفاده شود این نرم افزار نیازی به علامت ندارد وهمان عبارت را جستجو می کند.

• قابلیت پیشرفته : قابلیت جستجوی پیشرفته دارد که کلمات عطفی یا فصلی را می توان جستجو کرد یا اینکه یک کلمه را جستجو کند بدون کلمه دیگر که کلمه دیگر را نداشته باشد.

می توانیم جستجو از پاورقی را برداریم وحذف کنیم. در جستجوی پیشرفته می تواند محدود یا نامحدود شود.مثلا می توانیم واژگان « حماد بن عثمان» را در سند احادیث فقط جستجو کنیم.

مثلا اگر قسمت تطابق کلمات را علامت بزنیم فقط همان کلمه را می اورد  مثلا اگر « العقل» را علامت بزنیم با علامت زدن تطابق کلمات « بالعقل » را نمی آورد.

• عملگرهای جستجوی ساده: در جستجوی ساده سمت راست آن عملگرهایی وجود دارد که در برخی موارد کار جستجوی پیشرفته را انجام می دهد. قسمت پرانتز برای جستجو با اولویت است.

جستجوی عطفی با فاصله محدود دارد یعنی دو کلمه ای که در یک متن در کنار هم با فاصله اندک قرار گرفته باشند مثلا عقل و جهل در یک متن با فاصله کم باشند.

• قابلیت مشابه یابی: قابلیت دیگر مشابه یابی است. با قسمت مقایسه می توانیم تفاوت ها را بیابیم.در صد تشابه را هم توانیم تنظیم کنیم.
• قابلیت دیگر « آیات در کتب » است که می توان استعمالات آیات در کتب حدیثی که مشتمل بر این آیات هست را  می توان یافت.

نکته : سامانه جامع الاحادیث به صورت برخط نیز وجود دارد که کار با آن متفاوت از نرم  افزار قبلی است. یکی از قابلیت های آن، لینک هایی است که می توان در ویکی نور مطالعه کرد.